Zijn eigen annonce

John werd door de tumor in zijn hoofd voor de tweede keer geraakt in een van zijn talenten: de taal. Zo merkte hij in februari ook dat er iets mis was. Naast flinke koppijn, kon hij niet meer op bepaalde woorden en namen komen.

Tussen de diagnose in februari – de slechtste vorm van een tumor in je hoofd die je kan hebben – en zijn overlijden vier maanden later is die taal nooit meer hersteld, ondanks een ingrijpende operatie in het UMC Utrecht. Sommigen woorden kwamen wel even terug, en een periode lang was hij goed in staat om synoniemen te vinden zodat hij zich toch verstaanbaar kon maken. In de laatste anderhalve week verdween dat vermogen echter, waarna hij nog maar sporadisch met handgebaren duidelijk kon maken wat hij bedoelde.

De tumor raakt John echter niet alleen in de gesproken taal. Hij was ook niet meer goed in staat om zijn gedachten op papier te zetten. Dat was pijnlijk om te zien, voor iemand die daar altijd juist zó goed in was.

Het weerhield John niet van schrijven. Hij heeft in de laatste maand vasthoudend geprobeerd zijn eigen annonce voor in de krant te schrijven en te herschrijven. Zijn dochters Willemijn en Eva hebben uiteindelijk van al die versies een goed leesbare versie gemaakt. Hieronder vinden jullie echter ook een van de versies die John zelf heeft geschreven, omdat het wrang illustreert hoe ‘in stukjes’ hij was. Maar óók laat zien dat daaronder nog wel iets zichtbaar was van de schrijver die hij ooit was.

Een van zijn eigen versies:

J O H N S M A L
kwam ter wereld op 8 april 1947 in Amsterdam. Zijn voornaam kreeg hij van zijn in 1887 geboren grootvader, maar verloor hem al in 1955. Veel familie en vrienden bleven er gelukkig langer bij; een heidende zus haalde 103 jaar. — John begon als gelovige zanger, elk jaar een beetje breder. Dankzij zijn schoolmeester belandde hij op het Sint Ignatiuscollege, maar pas na een dubbele klas lukte hem meer breedheid en behendiging. Van zijn geliefde kreeg hij kennis, nog net begonnen in 1965. Zijn studie maakte hij niet helemaal af, maar er bleef wel wat af in miltaire dienst. Hij hielp met de keuze voor de Spectrum Encyclopedie. Hij stapte over naar Kluwer e.a. in Deventer en werd in 1983 uitgever van de Walburg Pers in Zutphen. — In 1990 verloor John zijn stem, een jaar later zijn baan. Maar hij herstelde zich in twee hulpspraken, uiteindelijk met eigen slokdarmspraak. Met bijzondere hulp kwam hij in 1999 in dienst van de provincie Overijssel; zijn langste baan duurde tot 2016. Al eerder meldde hij jaarlijkse berichten met Driekoningen. — Dit jaar overkwam hem een tumor, met een negatieve betekenis. John Smal overleed op 16 juni 2021 in Harderwijk.

De door Willemijn en Eva uitgebreide en bewerkte versie:

Hij kwam ter wereld op 8 april 1947 in Amsterdam. Zijn ouders waren Dix Schmeink en Cor Smal. In zijn familie waren enkele leden, waaronder zijn grootvader van vaderskant, op het moment van zijn geboorte al overleden. Zijn tante El, is lang bij hem gebleven tot de respectabele leeftijd van 103. Als klein kind had John TBC en begin jaren ’50 werden zijn longen regelmatig met röntgenstraling doorgelicht.

John begon als koorknaap in de kerk, als (toen nog) vrome jongen strekt dit hem tot grote eer. De hoofdmeester van de lagere school zag het in John, en vond de ambachtschool voor hem onvoldoende uitdaging. Hij kwam terecht op het Sint Ignatiuscollege in Amsterdam, waar hij het gymnasium volgde. Toen hij in de vierde klas bleef zitten, kwam hij in een bijzonder fijne klas met geweldige medeleerlingen. Daar voelde hij zich senang en kwam hij tot bloei.

Zijn vrouw Noortje leerde hij reeds op 18-jarige leeftijd kennen in het schoolkoor. John begon aan een studie Nederlands, maar toen die niet erg vlotte moest hij in militaire dienst. Na zijn afzwaaien knipte zijn vrouw Noor een advertentie voor hem uit om ‘persklaarmaker’ te worden. Hij bleek geknipt voor de uitgeverij, dankzij zijn taalgevoel en systematische denken. Bij het Spectrum begon hij zijn uitgeverscarrière: hij werkte daar aan de eerste computersamengestelde encyclopedie – en dit al eind jaren ’70! Zijn uitgeverscarrière vervolgde zich bij onder andere Kluwer in Deventer en bij de Walburg Pers in Zutphen. In die jaren werden drie dochters geboren: Willemijn (1978), Dieuwertje (1981) en Eefje (1984, later Eva).

In 1990 verloor John voor het eerst zijn taal, door een tumor op zijn stembanden – waarna hij ook zijn baan in de uitgeverij verloor. Een tweede stem vond hij door slokdarmspraak, een tweede carrière vond hij in ICT en systeembeheer. Een bijzonder goede tijd brak aan toen hij in 1999 in dienst kwam bij de Provincie Overijssel. Uiteindelijk de langste en meest gelukkige periode in zijn werkzame leven, niet in de laatste plaats door de lange bootvakanties met zijn geliefde Noor. Elk jaar berichtte hij hierover met Driekoningen; deze e-mails komen u wellicht ook bekend voor.

Begin dit jaar werd hij in zijn beide grote talenten geraakt: een in zijn eigen woorden ‘hopeloze’ hersentumor tastte in hoog tempo zijn taal en denken aan. John Smal nam op 16 juni in Harderwijk afscheid van het leven.